DigitalSpinozism

Homo liber qui inter ignaros vivit, eorum quantum potest beneficia declinare studet.

Een vry mensch, die onder de bloden leeft, tracht, zo veel als hem mogelijk is, hun weldaden te schuwen.

The free man, who lives among the ignorant, strives, as far as he can, to avoid receiving favours from them.

Unusquisque ex suo ingenio judicat quid bonum sit (vide scholium propositionis 39 partis III); ignarus igitur qui in aliquem beneficium contulit, id ex suo ingenio æstimabit et si minoris ab eo cui datum est æstimari videt, contristabitur (per propositionem 42 partis III). At homo liber reliquos homines amicitia sibi jungere (per propositionem 37 hujus) nec paria hominibus beneficia ex eorum affectu referre sed se et reliquos libero rationis judicio ducere et ea tantum agere studet quæ ipse prima esse novit: ergo homo liber ne ignaris odio sit et ne eorum appetitui sed soli rationi obsequatur, eorum beneficia quantum potest declinare conabitur. Q.E.D.

Yder oordeelt naar zijn verstant wat goet is; bezie het Byvoegsel van de negenëndartigste Voorstelling in 't darde deel. De blode dan, die aan iemant goet gedaan heeft, zal het zelfde naar zijn verstant schatten, en, zo hy ziet dat het van de geen, aan de welk het gegeven is, minder gëacht word, zich bedroeven; volgens de tweeënveertigste Voorstelling van 't darde deel. Maar een vry mensch poogt d' andere menschen door vrientschap aan zich te voegen, (volgens de zevenëndartigste Voorstelling van dit deel) en de menschen niet, naar hun hartstocht, met gelijke weldaden te vergelden, maar zich--zelf, en d' anderen door een vry oordeel der reden te geleiden, en alleenlijk zodanige dingen te doen, die hy weet de voornaamsten te wezen: dieshalven, een vry mensch zal pogen, zo veel als hem mogelijk is, de weldaden der bloden te mijden, om niet van hen gehaat te worden, en niet hun lust, maar de reden alleen te volgen.

Everyone judges what is good according to his disposition (III. xxxix. note); wherefore an ignorant man, who has conferred a benefit on another, puts his own estimate upon it, and, if it appears to be estimated less highly by the receiver, will feel pain (III. xlii.). But the free man only desires to join other men to him in friendship (IV. xxxvii.), not repaying their benefits with others reckoned as of like value, but guiding himself and others by the free decision of reason, and doing only such things as he knows to be of primary importance. Therefore the free man, lest he should become hateful to the ignorant, or follow their desires rather than reason, will endeavour, as far as he can, to avoid receiving their favours.

Dico quantum potest. Nam quamvis homines ignari sint, sunt tamen homines qui in necessitatibus humanum auxilium quo nullum præstabilius est, adferre queunt atque adeo sæpe fit ut necesse sit ab iisdem beneficium accipere et consequenter iisdem contra ex eorum ingenio congratulari; ad quod accedit quod etiam in declinandis beneficiis, cautio esse debet ne videamur eosdem contemnere vel præ avaritia remunerationem timere atque ita dum eorum odium fugimus, eo ipso in eorum offensionem incurramus. Quare in declinandis beneficiis ratio utilis et honesti habenda est.

Ik zeg zo veel als hem mogelijk is. Want schoon de menschen bloden waren, zo zijn zy echter menschen, die in de noden menschelijke hulp, de welke de beste van allen is, konnen toebrengen. Dieshalven gebeurt het dikwijls dat het nootzakelijk is weldaat van hen t' ontfangen, en by gevolg aan hen, naar hun verstant en oordeel, dank te bewijzen. Hier koomt noch by dat men, in hun weldaden te mijden, wel toezien moet, dat men niet schijnt hen te verachten, of uit gierigheit de vergelding te vrezen, en dat men dus, terwijl men hun haat ontvlucht, niet in hun gramschap valt. Men moet dan, in de weldaden te mijden, op 't nut en eerlijk acht nemen.

I say, as far as he can. For though men be ignorant, yet are they men, and in cases of necessity could afford us human aid, the most excellent of all things: therefore it is often necessary to accept favours from them, and consequently to repay such favours in kind; we must, therefore, exercise caution in declining favours, lest we should have the appearance of despising those who bestow them, or of being, from avaricious motives, unwilling to requite them, and so give ground for offence by the very fact of striving to avoid it. Thus, in declining favours, we must look to the requirements of utility and courtesy.